سخنرانی علامه سید علی فضل الله در دانشگاه المقاصد
شیعیان، وضعیت موجود و چالش‌ها
علامه سید علی فضل الله خواستار فعال شدن گفتگو در جامعه اسلامی شد. ایشان تأکید کردند که گفتگو باید به میان مردم بیاید و در محدوده علمایی خود باقی نماند. ایشان تأکید کردند که ضرورت دارد در جامعه اسلامی از گروه‌های به حاشیه رانده شده، رفع محرومیت شود تا به فتنه تبدیل نگردد.
بنا به دعوت دانشکده مطالعات اسلامی دانشگاه المقاصد، علامه سید علی فضل الله تحت عنوان "شیعیان، وضعیت موجود و چالش‌ها" در محل این دانشگاه به ایراد سخن پرداخت. در این سخنرانی امین الداعوق رئیس هیئت امنا، هشام نشابه رئیس دانشگاه المقاصد، دکتر خالد قبانی وزیر سابق دولت لبنان، دکتر امین فرشوخ رئیس دانشکده، دکتر رضوان السید و جمعی از علما و دانشجویان تحصیلات تکمیلی حضور داشتند.
در آغاز، دکتر امین فرشوخ رئیس دانشکده طی سخنانی به علامه سید علی فضل الله خوشامدگویی کرد و تأکید داشت که هدف از برگزاری این نشست‌های علمی، تحریک خرد و اندیشه و ارتقای دانش دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی است. سپس برای احترام به شهدای انفجار برج البراجنه، حضار یک دقیقه سکوت کردند.
سپس علامه سید علی فضل الله به ایراد سخن پرداخت. ایشان در ابتدای سخنان خود، از دانشگاه المقاصد تشکر کرد و بر نقش پیشگام دانشگاه در امور خیریه و علمی در جامعه لبنان تأکید داشت. ایشان به این نکته اشاره داشتند که در جامعه اسلامی ما، مذاهب جنبه سیاسی به خود گرفته و از ویژگی فکری و فرهنگی دور شده‌اند؛ یعنی هر مذهبی برای خود، گرایش سیاسی خاصی دارد. این امر ممکن است باعث به وجود آمدن برخی موانع شود و جلوی همگرایی و گفتگو را بگیرد. وضعیت طوری شده است که ما مانند ادیان گوناگون و نه مذاهب اسلامی که در دایره وحدت مشترکات بسیاری دارند، با یکدیگر برخورد می‌کنیم.
ایشان اظهار داشتند که ضروری است در این برهه دشوار و پیچیده، در داخل جامعه اسلامی، گفتگوها فعال شود تا بتوانیم به دور از تصویرهایی نادرست، یکدیگر را درک کنیم. ایشان خواستار تشکیل مرکز رصد رسانه‌ای شدند که تحولات و مشکلاتی را که برای مذاهب به وجود می‌آیند، رصد نماید و برای جلوگیری از سوء استفاده کسانی که خیرخواه امت اسلامی نیستند، به این چالش‌ها پاسخ دهند یا شفاف سازی نمایند.
ایشان به این نکته اشاره داشتند که ضروری است گفتگو به علما محدود نماند و فرهیختگان، اندیشمندان و طیف‌های مردمی را در بربگیرد تا گفتگو در حد نظریه و نخبگان باقی نماند و به عرصه‌های واقعی جامعه راه پیدا کند.
علامه سید علی فضل الله در سخنان خود به شکل گیری تشیع و ادواری که بر آن گذشته است، تنوع و اجتهاد موجود در داخل مذهب و قواعد و مبانی استنباط احکام در تشیع پرداخت. ایشان تأکید داشت که اگر به دور از تعصب با یکدیگر به بحث‌های دقیق علمی بپردازیم، به نتایج مثبتی دست خواهیم یافت که ممکن است باعث حل بسیاری از اختلافات شود، بدون این که لازم باشد به فلان کشور و فلان جریان فکر کنیم. اگر از تنش‌ها، تعصبات و فهم نادرست از یکدیگر جدا شویم، می‌توانیم به حقیقت گمشده دست پیدا کنیم. همین طور می‌توانیم درباره بسیاری از مسائل به باورهای مشترک برسیم. ما وحدت را فقط در چارچوب فقهی نمی‌خواهیم، بلکه در چارچوب سیاسی نیز می‌توان به وحدت رسید.
ایشان تأکید داشت که ما در مرحله دشواری به سر می‌بریم. این برهه خطرناک‌ترین و پیچیده‌ترین دوره‌هاست. البته نه فقط در سطح مذهب بلکه در سطح اسلام که در معرض اهانت، مخدوش شدن ارزش‌ها و تلاش برای دور کردن مردم از آن قرار دارد.
ایشان در سخنان خود افزودند: مشکل اساسی ما این است که نمی‌دانیم چگونه اختلافات خود را مدیریت و کنترل کنیم. باید صدای حکیمانه و آگاهانه‌ای در برابر صداهای حذفی و نابودگرانه که بر طبل تعصبات مذهبی می‌کوبند و به بهانه‌های گوناگون دیگران را قبول ندارند بلند شود. باید جرئت داشته باشیم تا مذاهب خود را از شائبه‌ها پالایش کنیم؛ زیرا تعصب ورزیدن به مذهب ممکن است در دوره فعلی کارایی داشته باشد، ولی در مراحل بعدی چه خواهد شد؟
ایشان اظهار داشتند که به دور از فضاسازی‌های سیاسی مخالف، باید به عمل وحدت‌گرایانه مشترک مبادرت ورزید؛ زیرا مردم خواستار گفتگو و وحدت هستند، آن هم به دور از تعصبات و گفتگوهای بی‌نتیجه که در شبکه‌های ارتباطی و ماهواره‌ای اتفاق می‌افتد.
ایشان این پرسش را مطرح کردند: این درگیری تا کی ادامه خواهد یافت؟ آیا وقت آن نرسیده است که خطرات این درگیری را درک کنیم و برای ترحم به دین وامت هم که شده، آن را متوقف کنیم؟ ایشان تأکید داشتند: باید از گروه‌هایی که گمان می‌کنند به حاشیه رانده شده‌اند، رفع محرومیت شود؛ زیرا حاشیه نشینی باعث انفجار و فتنه در آینده خواهد شد.
ایشان در پایان سخنان خود گفتند: از همه ما انتظار می‌رود که به بازتولید اخلاق بپردازیم که لازم است بر تمام حرکات ما حاکم باشد. باید بر اصلی پافشاری کنیم که امام علی(ع) بر اساس آن عمل کرد: «لأسلمن ما سلمت أمور المسلمين؛ تا زمانی که امور مسلمانان به سامان است، من نیز در صلح و سازش هستم.» زیرا این مرحله به آتش نشانان آگاهی نیاز دارد که تعصبات و حساسیت‌های قلب‌ها و دل‌ها را خاموش کنند.
بعد از ابراز نظرهای گوناگون، استاد امین الداعوق رئیس هیئت امنای دانشگاه المقاصد و دکتر خالد قبانی با اهدای لوح تقدیر، از علامه سید علی فضل الله قدردانی به عمل آوردند.
دفتر رسانه‌ای علامه سید علی فضل الله
بیروت؛ 12 صفر 1437 هـ برابر با 24 /11 / 2015 م