سخنرانی علامه سید علی فضل اللهدر کنفرانس میانه‌روی اردن
در روز شنبه 14/3/2015 م کنفرانسی با عنوان "نقش میانه‌روی در مقابله با تروریسم، تندروی و تحقق صلح و ثبات جهانی" از سوی انجمن بین‌المللی میانه‌روی در مرکز فرهنگی اردن تحت ریاست سمیر الرفاعی برگزار گردید.
در این کنفرانس که به مدت دور روز جریان داشت، به علاوه شرکت کنندگان اردنی، جمعی از شخصیت‌های اسلامی و عربی نیز حضور داشتند.
صادق المهدی رئیس انجمن بین‌المللی میانه‌روی سخنران افتتاحیه این کنفرانس بود. او در سخنان خود تأکید داشت: "هفت عامل قطب‌بندی به منطقه هجوم آورده است. غالیان از دو سوی به این عوامل دامن می‌زنند و جنگجویان از این عوامل برای مقاصد خود بهره‌برداری می‌نمایند. از یک سو قطب‌بندی میان اعتقاد دینی و اندیشه سکولار وجود دارد. قطب دیگر میان مسلمانان و اهل کتاب است. میان سنی و شیعه نیز قطب‌بندی وجود دارد. در درون پیکره اسلامی میان سلفی‌ها و نوگراها قطب‌بندی به وجود آمده است. میان قوم غالب و سایر اقوام نیز قطب‌بندی وجود دارد. میان ثروتمندان و فقرا نیز اختلاف وجود دارد. پیرامون نحوه تعامل با فضای بین‌الملل اختلاف به وجود آمده است. این قطب‌بندی‌ها بی‌ریشه و معلق در هوا نیستند. بلکه به اجتهادات دینی، دیدگاه‌های فکری، منافع اقتصادی و قدرت‌های اجتماعی متکی هستند."
مهندس مروان الفاعوری دبیرکل انجمن نیز در سخنانی اظهار داشت: "علما، دعوتگران و اهل نظر وظیفه دارند که از امت اسلامی و دین آن دفاع کنند، راه‌حل‌های مناسبی برای رهایی جوانان از افراط‌گرایی بسنجند و تصویر درستی از آن چه روی می‌دهد، ارائه دهند."
دکتر علی قره داغی دبیرکل اتحادیه بین‌المللی علمای مسلمان، در سخنان خود اشاره داشت: "امت اسلامی امروز، از حیث میزان توطئه‌های داخلی و خارجی، کثرت فتنه‌ها، دشواری‌ها و سختی‌ها، در خطرناک‌ترین دوران خود قرار دارد."
علامه سید علی فضل الله سخنران دیگر این کنفرانس بود. او در سخنان خویش چنین اظهار داشت: "وقتی قرآن کریم امت اسلامی را به امت میانه توصیف می‌نماید، منظور این نیست که آنان در اساس این گونه هستند. بلکه از آنان می‌خواهد که میانه‌روی را به عنوان روش و راهنمای زندگی‌شان برگزینند. باید در اندیشه، رفتار و حرکت خویش میانه‌رو باشند. میانه‌روی به معنای اعتدال و توازن است. میانه‌روی یک تاکتیک نیست که اسلام از آن برای مشخص شدن از سایر ادیان استفاده نماید. بلکه میانه‌روی اساس اعتقاد، شریعت، نظم و اخلاق اسلام را تشکیل می‌دهد. میانه‌روی در متن همه این‌ها قرار دارد. امت میانه مورد نظر اسلام، این است که بر همه امت‌های دیگر گواه باشد و معیاری باشد که دیگران با آن سنجیده شوند. امت میانه در ارزش‌های مادی و معنوی، نگرش به هستی و زندگی، عقیده، اخلاق، عبادت، اندیشه، روابط و همه ابعاد زندگی خود معتدل است."
ایشان افزودند: "امت میانه بر این باور است که خداوند می‌خواهد بر بندگان خود آسان بگیرد، نه سختگیری. «وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ»، «الآنَ خَفَّفَ اللّهُ عَنكُمْ». امتی که باور دارد پیامبر امر به معروف و نهی از منکر می‌کند، طیبات را برای آن‌ها حلال می‌کند، خبایث را بر آن‌ها حرام می‌نماید و غل و زنجیر را از دست و پایشان برمی‌دارد. امتی که در حب و بغض و ارزیابی افراد زیاده‌روی نمی‌کند. در احکام و موضع‌گیری‌های خود عدالت محور است. دور خود دیوار جدایی و عزلت نمی‌کشد. در هویت‌های دیگر ذوب نمی‌شود و هویت خود را از دست نمی‌دهد. امت میانه‌رو، امتی است که بدون فراموش کردن جامعه، فرد را نیز مد نظر دارد. امتی که در سیاست، اقتصاد و دین متوازن است و دچار افراط و تفریط نمی‌شود. نه غلو می‌کند و نه کوتاهی."
سید علی فضل الله در سخنان خود تأکید داشت: "ما نیاز داریم که میانه‌روی اسلام را زنده کنیم. همان اسلامی که با دیگران پل ارتباطی ایجاد می‌کند و به اهل کتاب می‌گوید: «تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً»، به مشرکان نیز می‌گوید: «وَإِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ لَعَلَى هُدًى أَوْ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ»، این اسلام دست یاری به سوی همگان دراز می‌کند و می‌گوید: «لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ». اسلام به این هم بسنده نکرده، همه تنوع و گوناگونی‌های موجود در جامعه را در خود حفظ کرده و از آن حمایت می‌کند. درست به همین دلیل پیمان همزیستی در مدینه ایجاد شد. تجربه اسلامی نیز هیچ‌گاه در حق این تنوع کوتاهی نکرد."
ایشان اظهار داشتند: "ما نیاز داریم که میانه‌روی اسلام را احیا کنیم. اسلامی که اعلام می‌دارد تا زمانی که فرد خونی نریخته و فساد نکرده است، خون او بر انسان دیگر حرام است. «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً»؛ زیرا خون انسان حرمت دارد، همچنان که خود انسان از حرمتی والا برخوردار است. باید با اصل قرار دادن صلح، ثبات، مدارا و مهربانی، میانه‌روی اسلام را زنده کنیم؛ چون خشونت، جنگ و قساوت استثناست.» «وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ» باید میانه‌روی اسلام را در جنگ نیز زنده کنیم؛ زیرا جنگ فقط برای رد تجاوز و دفع فتنه است. «إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ». اسلام حتی در جایی که دعوت به جنگ می‌کند نیز نمی‌گذارد که جنگ به ابزاری برای انتقام‌گیری، واکنش و تعصب تبدیل شود. از این رو در اسلام آمده است: «لا تقتلوا مدبراً، ولا تجهزوا على جريح، ولا تقتلوا أسيراً، ولا تمثّلوا؛ کسی را که فرار کرده است نکشید، زخمی را از بین نبرید، اسیر را به قتل نرسانید و مثله نکنید."
ایشان در سخنان خود تأکید داشت: "باید میانه‌روی اسلام را زنده کنیم؛ همان زمانی که اعلام می‌دارد: «َقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ»، «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»، «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» مسلمان نباید دشنام بدهد، نباید لعنت کننده باشد، نباید فحاش و بددهن باشد و نباید کینه و دشمنی‌های کهن را زنده نماید. «تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ.»"
سید علی فضل الله اظهار داشت: "در دریافت افکار نیز باید میانه‌رو باشیم. نباید باورهای خود را بر اساس شبهه، احتمال و گمان بنا کنیم. نباید در طرح اتهام گمراهی، کفر و فسق باید راه میانه را از دست ندهیم. میانه‌روی مبتنی بر منطق، دلیل و مراجعه به منابع درست و ثابت شده است. خداوند می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ». «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولاً». «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ»."
ایشان در ادامه سخنان خود چنین گفت: "ما نیاز داریم که در ارزیابی افراد، فهم متون، درک حوادث و بررسی تاریخ نیز میانه‌رو باشیم. پیامبر خدا می‌فرماید: «إيّاكم إيّاكم والغلوّ، فإنّما أهلك من كان قبلكم الغلوّ في الدّين؛ از غلو بپرهیزید؛ زیرا پیشینیان شما به خاطر غلو در دین نابود شدند.» در تبیین هواداری و وابستگی به اسلام نیز میانه‌رو باشیم؛ زیرا اسلام دایره وابستگی به خود را خیلی وسیع قرار داده است. اسلام این دایره را محدود و تنگ نکرده است. هر کسی که به یگانگی خداوند و پیامبری حضرت محمد (ص) گواهی دهد، مسلمان است و مال، خون و ناموس او در امان است. نباید کسی را که به زعم ما از ضروریات دین خارج شده است تا زمانی که روشن نشده است فردی به خداوند و پیامبرش ایمان ندارد، کافر بدانیم. باید میانه‌رو بوده و به فرمایش «وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِناً» پایبند باشیم."
ایشان اظهار داشت: "تروریسم نابود نمی‌شود، مگر این که علما، اندیشمندان و آگاهان به میدان مبارزه با تروریسم وارد شوند. تا زمانی که تندروی از خرد و جان مردم ریشه کن نشده است و ما در متونی که با میانه‌روی اسلام در تضاد هستند، تجدید نظر نکنیم، این مشکل حل نخواهد شد. برخورد صرفاً امنیتی با تروریسم کافی نیست، بلکه ممکن است سبب تقویت آن شود؛ زیرا باعث مظلوم نمایی تروریسم می‌شود."
سید علی فضل الله چکیده سخنان خود را چنین بیان کرد: "لازم است تنش با همه انواع آن درمان شود. تنش‌های مذهبی، قومی، نژادی، دینی و سیاسی. رابطه میان کشورهای اسلامی و عربی باید اصلاح شوند؛ زیرا تا زمانی که عوامل تنش‌زا وجود داشته باشند، افراط و تروریسم از آن بهره‌برداری می‌کند. با جامعه‌ای متفرق، جامعه‌ای سرگرم درگیری، درگیری محورها، دولت‌ها، مذاهب، طوایف، نژادها و قومیت‌ها، نمی‌توانیم با تروریسمی که ارزش‌ها، اصول، تاریخ و تمدن ما را در معرض تهدید قرار داده است، مقابله کنیم."
ایشان در پایان سخنان خود اظهار داشت: "در این مرحله سخت نیازمند آنیم که بار دیگر تصویری را زنده کنیم که پیامبر خدا سعی داشت از جامعه اسلامی ارائه دهد. آن حضرت می‌فرماید: «مثل المؤمنين في توادّهم وتراحمهم كمثل الجسد الواحد، إذا اشتكى منه عضو، تداعت سائر الأعضاء بالسّهر والحمَّى؛ مؤمنان در مهرورزی و مهربانی خود مانند یک پیکر هستند که اگر عضوی از آن به درد آید، باقی اعضا با برافروختگی و شب بیداری با آن همدردی نشان می‌دهند.»"
دفتر رسانه‌ای علامه سید علی فضل الله
بیروت؛ 25 جمادی الاول 1436هـ برابر با 16/3/2015 م