خطبه اول:

صبر در بلا

در روش تربیتی اسلام خداوند متعال در برابر مسؤولیتهایی که به انسان در امور فردی و یا اجتماعیش به او داده است و یا در برابر چالشهایی که با آنها روبرو می شود و یا دعوتی که باید به مردم ابلاغ نماید و یا در شرایط جنگ و صلح، از او می خواهد که محکم و استوار بر سر موضع خود باقی بماند و متزلزل نشود و عقبگرد ننماید و در برابر دردها و مشکلات زمینگیر نشود بلکه هم چنان در برابر مشکلاتی که بر جسم او گران می آیند و تمام چالشهایی که او را به رویارویی می طلبند، ثابت و استوار باقی بماند. به این حالت صبر و شکیبایی گفته می شود. پس هنگامی که انسان دچار ابتلای جسمی می گردد و یا به بیماریهایی دچار می شود و یا عزیزی را از دست می دهد و یا در مسائل اقتصادی به مشکلی دچار می گردد و زیان می بیند و سودی نمی برد و یا وقتی تشنه و گرسنه می شود باید به صبر چنگ بزند.

روزه تبلور صبر بدنی است

این که خداوند می فرماید: «واستعینوا بالصبر و الصلاة» (بقرة/45) تفسیر شده است که منظور از صبر همان روزه است. زیرا محتوای ارادی روزه همان پویایی صبر است. بنابراین وقتی انسان از عادتهای روز مره خود دست برداشته و روزه می گیرد یا وقتی تشنه می شود و یا به شهوت حلالی که برای او فراهم است، میل نمی نماید، ولی با یک حرکت ارادی آزاد، در خلال روزه نفس خود را از تمامی اینها باز می دارد، او با این کار خود روزه را تبلور بخشیده است.

اسلام هم بر اهمیت صبر تأکید ورزیده و از بی تابی نهی کرده است. بی تابی آن است که بلا برای انسان خیلی بزرگ جلوه کند و چنان گمان کند که او تاب تحمل آن را ندارد. در حالی که خداوند انسان را آفریده است و او را طوری بیافریده است که بتواند مشکلات بزرگی را در زندگی خود تحمل نماید. صبر نشان دهنده قدرت است. زیرا به انسان کمک می نماید که بر شهوات و خواسته ها و احساسات و عواطف و مشکلات و زیانها و دردهای خود فشار بیاورد. پس صبر نشان دهنده ضعف و ناتوانی نیست بلکه موضعی قدرتمندانه است. زیرا بواسطه صبر انسان آقای خودش می شود و بر احساسات و عواطف و دردهایش فائق می آید. بنابراین احساسات و عواطف دردناک و دردهای کشنده او را زمینگیر نکرده بلکه باعث تقویت او می شوند.

می خوانیم که وقتی امیرالمؤمنین علی (ع) پیامبر(ص) را دفن می نمود فرمود: "اگر تو به صبر و شکیبایی دستور نداده بودی و از بی تابی نهی ننموده بودی، آن قدر اشک می‏ريختم تا اشکها تمام شود."

بعضی از مردم و از جمله بعضی از علما، قائل به استحباب بی تابی برای امام حسین(ع) هستند و با این عقیده تمام اقدامات بعضی از مردم از قبیل قمه زنی و زنجیر زنی و یا کارهای مشابه آن را که جدیداً مردم درست کرده و نشان دهنده عقب ماندگی است، توجیه می نمایند. حزن واندوه ما برای امام حسین(ع) حزنی عمیق است، ولی ما در اندوه خود متوازن و متعادل هستیم واز حسن(ع) و حسین(ع) صبر و شکیبایی را آموخته ایم که چگونه بر ترور پدرشان صبر کردند و از زینب(س) آموخته ایم که چگونه بر شهادت برادرش امام حسین(ع) صبر نمود.

در آیات بسیاری از قرآن کریم سخن از صبر آمده است. خداوند متعال در باره یاران پیامبران که برای رسالت الهی وارد درگیری با کفر و شرک می شدند، چنین می فرماید: «وَكَأَيِّن مِّن نَّبِيٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَكَانُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ» (آل عمران/146).

پاداش صبر

خداوند متعال برای ما از اوضاع دشواری که ممکن است برای انسان پیش آید مانند گرسنگی و یا ترس و دلهره و ناامنی و خطر و نابودی کشت و زرع و مانند آن سخن گفته است. خداوند متعال می فرماید: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ *الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعونَ * أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ» (بقرة/155-157).

اما نسبت به مشکلاتی که ممکن است برای انسان چه در زندگی خانوادگی و چه زناشویی و چه عملی، پیش آید در قرآن کریم می خوانیم که خداوند می فرماید: «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ * وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ» (فصلت/34-35). یعنی کوشش کن که مشکل خودت را به نحوی حل نمایی که در آن بتوانی دشمن خود را به دوست تبدیل کنی. نه این که دوستان خود را به دشمن تبدیل کنی و البته چنین کاری نیازمند سعی و تلاش و اراده است.

از امام علی(ع) وارد شده است: "صبر در امور به منزله سر برای بدن است. هم چنان که اگر سر از بدن جدا شود بدن فاسد می شود، اگر صبر از امور جدا گردد، کارها نیز فاسد می گردد." در باره صبر، امام جعفر صادق(ع) می فرماید: "صبر برای ایمان مانند سر برای بدن است. پس اگر سر برود بدن نیز از بین می رود و همین طور اگر صبر برود ایمان نیز از بین می رود."

صبر، سر ایمان است

از امام کاظم(ع) در وصیت به هشام بن حکم در باره صبر چنین آمده است: "ای هشام! بر طاعت الهی صبر کن و بر معصیتهای خداوند نیز صبر کن – یعنی در طاعت صبر داشته باش و در آن شکیبایی بورز و آن را ترک نکن. چرا که در غیر این صورت ممکن است جای آن را نافرمانی و معصیت خداوند بگیرد – چرا که دنیا یک ساعت است – آن هم به آن اندازه ای که انسان دنیا را فقط احساس نماید – پس برای آن مقدار که سپری شده است نه شاد باش و نه ناراحت و آن چه که نیامده است از آن خبر نداری. پس بر آن ساعتی که در قرار داری صبر کن که غبطه آن را می خوری."

امام علی(ع) می فرماید: "صبر این است که فرد مصیبت را تحمل کند و آن چه را که او را به خشم آورده است فرو خورد." نیز از آن حضرت وارد شده است که فرمود: "صبر دو گونه است. یکی صبر بر مصیبت که نیکی زیبایی است و بهتر از آن صبر بر چیزی است که خدای عزوجل آن را بر تو حرام کرده است و یاد هم دو نوع است. یکی یاد خداوند عزوجل هنگام معصیت است و برتر از آن یاد خداوند نزد آن چیزی است که خداوند حرام کرده است که مانع است."

سفارش به صبر

ابوبصیر که از یاران امام صادق (ع) است می گوید: "شنیدم که امام صادق(ع) می فرماید: آزاده در همه احوال خود آزاده است و اگر مصیبتی به او رسد بر آن صبر می نماید و اگر مصایب بر او هجوم آورند او را نمی شکنند، هر چند که اسیر و مقهور شود و آسایش به دشواری تبدیل شود. همان گونه که یوسف راستگو و امین (درودهای خداوند بر او باد) این گونه بود و اسارت و مقهور شدن به آزادگی او ضرری نزد و تاریکی و وحشت چاه و تمام آن چیزهایی که به او رسید به او ضرری نزد و خداوند بر او منت نهاد و آن جبار گردن کش را پس از آن که مالک او شد، مطیع او گرداند. پس او را فرستاد و امتی را به واسطه او رحمت نمود و همین طور صبری که به دنبالش خیر و نیکی باشد. پس صبر نمایید و خودتان را بر صبر اطمینان دهید که پاداش یابید."

امام باقر(ع) می فرماید: "وقتی لحظه وفات پدرم علی بن الحسین فرا رسید، مرا به سینه اش چسپاند و فرمود: ای فرزندم! تو را به همان چیزی سفارش می کنم که پدرم حسین(ع) در لحظه وفاتش مرا بدان سفارش نمود و فرمود که پدرش بوسیله آن وی را سفارش نموده بود. ای فرزندم! بر حق صبر کن هر چند که تلخ باشد."

خداوند متعال نیز در قرآن مجید تأکید داشته است که در برابر چالشهای بزرگ یکدیگر را به صبر سفارش کنیم. زیرا ما در شرایط دشواری زندگی می کنیم که کافران و مشرکان و مستکبران و تکفیریها بر ما تحمیل کرده اند. شرایط دشواری است که برای مسلمانان بی سابقه است. می خواهند که ما در برابر این چالشها از پای در بیاییم و متزلزل شده و از حق و مسائل اساسی خود دست بکشیم. پس بر ماست که صبر کنیم و صبر کنیم و صبر کنیم که خداوند متعال می فرماید: « انما يوفى الصابرون اجرهم بغير حساب» (زمر/10).

خطبه دوم:

بسم الله الرحمن الرحیم

ای بندگان خداوند تقوای الهی را رعایت نمایید. ببینیم که در اطراف ما چه می گذرد؟

انتفاضه فلسطین، شعارهای تشکیلات را باطل می نماید

درست در کوران تبلیغات جهانی و تحولات سریع منطقه، سخنان تازه نخست وزیر دشمن اسرائیلی در صحنه مطرح می شود که خواهان عقب نشینی از جولان و بعضی محلات عرب نشین قدس اشغالی شده است. او می گوید که اسرائیل باید توافق با فلسطینیها را پیگیری نماید و او در سالهای اخیر اشتباه کرده است که فکر می کرده است اسرائیل می تواند سیطره خود را بر تمام نواحی قدس تحمیل نماید. او گفته است که بدون عقب نشینی از بلندیهای جولان، صلح با سوریه امکان پذیر نیست.

ما در عین حالی که معتقدیم این گفته ها حاکی از حجم تنگنای اسرائیل است و پاسخی است به آن کسانی که فکر می کنند انتفاضه دستاوردی را در پی نداشته است. اما معتقدیم این گونه تصریحات ارزشی ندارد. زیرا نشان دهنده رهبرد اسرائیل برای حل مشکل فلسطینی نیست.  خصوصاً که اولمرت هیچگاه از عقب نشینی کامل به پشت خطوط 4 ژوئن و برچیدن شهرکها و دیوار نژاد پرستی حرفی به میان نیاورده است. اینها چیزهایی هستند که تشکیلات فلسطینیها نمی توانند آنها را قبول کنند. چرا که نمی تواند مردم را به پذیرش آنها وادار کند. علاوه بر این در بین جامعه اسرائیلی هم این گونه طرحها مخالفانی دارد.

از سوی دیگر تصور ما این است که نشان دهنده صلابت ملت فلسطین و مقاومت و انتفاضه آن در خط مواجهه و اصرار بر اهداف مشروع خود است که باعث گردیده است دشمن از ثبات موجودیت خود در  فلسطین مأیوس شود. بنابراین بر همه فلسطینیها واجب است که به ایستادگی و مقاومت فعال خود ادامه دهند و به دنبال وحدت سیاسی از طریق وحدت در موضعگیری باشند. زیرا هر گونه اختلاف دوامدار بین مقاومت و تشکیلات فلسطینی سبب ضعف اوضاع سیاسی و جهادی آنان برای آزادی فلسطین خواهد گردید.

حرف زدن تشکیلات فلسطینی از ثوابت فلسطینی فقط در حد و اندازه شعار باقی مانده است و فاقد هر گونه واقعیتی است. زیرا سبب می گردد که جامعه فلسطینی به دور از ثوابت اساسی دچار اختلافات سیاسی شود. خصوصاً که جامعه یهودی هنوز هم بر اهداف راهبردی خود برای جلوگیری از دستیابی ملت فلسطین به حقوق مشروع خود تأکید می دارد. علاوه بر این در قضیه صلح و حرف زدن از دو دولت فلسطینی و یهودی که واقعیت خارجی ندارد، فریبکاری دولت آمریکا با ملت فلسطین ادامه دارد و نیز طرح نقشه راه بوسیله کمیته چهارگانه بین المللی به خاطر فشارهای آمریکایی و امتناع صهیونیستها، هر گونه کارایی خود را از دست داده است. علاوه بر این در امر فشار آوردن به دشمن و دولت آمریکا بیش از هر زمان دیگری اعراب دچار سست عنصری شده اند. زیرا آنان در خطوط گوناگون در چارچوب بازی سیاسی محور اعتدال عربی که ساخته و پرداخته دست آمریکا برای تعمیق دوستی با اسرائیل است در حرکت هستند. به نحوی که موضع اعراب با دولت یهودی هماهنگ شده است تا قضیه فلسطین را در وادی بی سرانجام عقب نشینیها نابود شده و از بین برود. هدف این است که راه حل ضعیف و مبهمی تحمیل شود که حداقل های آرمانهای مردم فلسطین را هم برآورده ننماید و افزون بر این به پیروی از اسرائیل، فضای سیاسی و امنیتی تهدید آمیز علیه ایران را فراهم سازد. اسرائیلی که شاید هم با هماهنگی آمریکا به این فکر باشد که مراکز هسته ای ایران را مورد حمله نظامی قرار دهد. اگر اعراب وارد فضای این جنگ شوند ممکن است امنیت اعراب ویران شود. زیرا اینان توان آن را ندارند که خواسته آمریکای اسرائیلی و اسرائیل آمریکایی مبنی بر تضعیف سیاسی و اقتصادی و امنیتی دنیای عرب را رد کنند.  مسأله ای که در همکاری اعراب با دولتهای غربی در جریان جنگ عراق و ایران و جنگ کویت اتفاق افتاد و سبب گردید که اقتصاد ایران و اعراب نابود شود و شرایط راهبردی لازم برای تأسیس پایگاههای نظامی آمریکا در خلیج [فارس] آن هم به بهانه دفاع از آنها در برابر تجاوز نظام طاغوتی عراق و خطر خیالی ایران فراهم شد.

دولت آمریکا، فاجعه اقتصادی دامن بازارهای جهانی را گرفته است

اما در آمریکا، فاجعه اقتصادی، اقتصاد آمریکا را فرا گرفته و نگذاشته است که رئیس جمهور آمریکا طرح 700 میلیارد دلاری برای نجات اقتصادی خود را از طریق کنگره به پیش ببرد. آن هم علی رغم این که او از نمایندگان آمریکا حمایت کرده و این طرح را برای نجات اقتصاد کشور از دست بحران مالی ضروری توصیف نموده بود. از این رو مجبور گردید که در آن بازنگری کرده تا بار دیگر ارائه دهد. این نشان از فساد اقتصادی موجود در بانکها و شرکتهای بزرگ آمریکایی دارد که تأثیر منفی خود را بر اقتصاد جهانی در سطح بازارهای بورس اروپایی و سپس عربی بر جای گذاشت. این علاوه بر بالا گرفتت بحران ودیعه گذاری است که خسارت مالی فاجعه باری را بر جای گذاشته است خصوصاً برای ودیعه گذاران دنیای عرب که سرمایه های خود را برای سرمایه گذاری روانه بانکهای آمریکایی می نمایند تا بازیگران بتوانند به روشهای گوناگون با برنامه ریزی برای سقوط ارزش سهام و بازی سرمایه گذاری به نفع یهودیان مسلط بر بسیاری از مراکز اقتصادی آمریکا با آنها بازی کنند. اعراب باید این واقعیت را به درستی و دقت مورد بررسی قرار دهند تا راههایی را برای در امان نگداشتن ثبات مالی و اقتصادی خود بسنجند.

ما ابزارهای بسیاری را در اختیار داریم تا بتوانیم برای ساختن یک اقتصاد قوی عربی که بتواند به جای منفعل بودن، نقش کارآمدتری را در دنیا ایفا کند، راهبردهای ثابتی را به وجود آوریم. جالب این است که بعضی از مسؤولان عرب به جای این که فجایع اقتصادی ملتهای خود را حل کنند و به سیاست تولید به جای سیاست مصرف گرایی که ثروتهای ما را در بازارهای جهانی می بلعد و از نیازمندی ما سوء استفاده می نماید تا بر بحرانهای مالی دنیای عرب بیفزاید، روی بیاورند، به عنوان کمک دهها میلیارد دلار را تقدیم اقتصاد آمریکا کرده اند.

لبنان و تزلزلهای امنیتی محلی و بین المللی

اما لبنان، با هدف قرار گرفتن سربازان ارتش لبنان دور تازه ای از ناامنیها به وجود آمده است. البته درباره زمینه ها و مسائل پشت پرده این حادثه و ارتباط آن با مصالحه های سیاسی و سازمانهای تندرو و مسأله اردوگاه نهر البارد، تفسیرها و تحلیلهای گوناگونی وجود دارد. همه اینها نشان از آن دارد که نگرانیهایی از گسترش این گونه اقدامات به جاهای دیگر لبنان و تداوم تجاوز به ارتش به عنوان قدرت مانع در برابر ناامنیهای موجود در کشور وجود دارد.

جالب این است که دولت آمریکا حمایت خود را از نهادهای دولتی و امنیتی آن اعلام کرده است و ندا در داده است که ضرورت دارد کلیه سلاحهای موجود در لبنان تابع ارتش شود. اما در عین حال هیچ کاری را در رابطه با تسلیح ارتش و نیروهای امنیتی لبنان به سلاحهای پیشرفته که ازاین طریق بتوانند با تجاوزگریهای داخلی و خارجی مقاله کنند، انجام نمی دهد. زیرا اسرائیل موافق این اقدام نیست. البته در این باره مسؤول آمریکایی هم تصریح کرده و گفته است: "امکان ندارد سلاح پیشرفته را در اختیار ارتش لبنان قرار دهیم. زیرا اسرائیل هم پیمان ماست." ما همین مسأله را در باره سایر دولتهای اروپایی هم شاهدیم که نمی گذارند توان نظامی لبنان پیشرفته شود تا مثل هر دولت دیگری بتواند از خود در برابر تجاوزات دفاع نماید. مشکل دیگر در لبنان این است که مردم به سلاح فردی مسلح شده اند و احزاب و گروهها، سلاحهای سنگین در اختیار دارند و بازارهای اسلحه در سطوح سیاسی و تجاری خود همیشه رواج دارد. خصوصاً که بیشتر محورهای عربی و بین المللی به این طریق تعامل دارند. این امر سبب گردیده است که بسیاری از مردم از انتقال تزلزلهای امنیتی به مناطق دیگر نگران باشند. خصوصاً در شرایطی که مشکلات سیاسی و انتخابات آینده را در پیش روی داریم و حسابهای منطقه ای و بین المللی و عربی در عرصه لبنان با یکدیگر تداخل حاصل کرده اند.

درست در چنین فضایی ملاحظه می نماییم که منطقه عربی با انفجارهای امنیتی در اضطراب قرار دارد. مثل حوادثی که در عراق و سوریه و سومالی اتفاق افتاده است. باید به دقت مواظب اوضاع باشیم. زیرا در هر جای منطقه که آتشی برافروخته شود شعله های آن به لبنان هم خواهد رسید و به جهت وجود اختلافات عربی و حوادث امنیتی گوناگون آتش در لبنان هم زبانه خواهد کشید. از این رو برماست که با چشمانی باز و عقلی دارای چشم اندازهای وسیع و حرکت به سمت وحدت ملی و صلح و ثبات داخلی و همزیستی شهروندی مسؤولانه عمل کنیم.

در پایان باید اشاره نماییم که در پیشواز عید سعید فطر حرفهای حکیمانه و عاقلانه ای را از سوی مراجع و رهبران اسلامی شنیدیم. شیخ عبدالعزیز آل الشیخ مفتی عربستان سعودی، بگومگوهای جاری بین سنی و شیعی را رد کرد و از علمای مسلمان خواست که به کتاب خدا و سنت پایبند باشند و تمام تلاش خود را در راستای اصلاح خطاها بکار گیرند نه این که از هر سوی به بیان خطاها بپردازند. کلام دیگر مربوط به محمد سید الطنطاوی شیخ الازهر است که به جلوگیری از بروز اختلافات سنی و شیعه دعوت کرد  و تأکید که این کار تنها ابزار تضعیف دشمنان امت اسلامی است. او گفت: "ما سنی و شیعه امت واحده هستیم. همه ما یک دین داریم و هیچگونه اختلاف جوهری بین ما وجو ندارد و قدرت مسلمانان در یکپارچگی همه مذاهب آنهاست تا این که امت اسلامی با جایگاه شایسته خود در بین ملتها دست یابد."

ما از این حرفهای حکیمانه و عاقلانه استقبال می کنیم و از همه علمای مسلمان و مراجع اسلامی می خواهیم که با دعوت به سوی کلمه توحید و توحید کلمه و جلوگیری از اختلافات و چنگ زدن به ریسمان محکم الهی در قبال یکی کردن و استحکام بخشیدن به صفوف مسلمانان به مسؤولیت خود عمل کنند. خصوصاً در این مرحله حساس که به زشت ترین شکلی اسلام در معرض هجومهای خدشه دار کننده قرار دارد و مسلمانان آماج انواع ظلم و وحشیگری و تروریسم قرار دارند.