بسم الله الرحمن الرحیم
1 رجب 1440 هـ برابر با 17 اسفند ۱۳۹۷ هـ و 8/٣/٢٠١٩ م
مطالب مهم خطبه اول: ماههای حرام / فرصتی برای آرامش / ماه رحمت و برکت / کارگاه آموزشی.
مطالب مهم خطبه دوم: فساد با پوشش طایفهای / هیئتها چه میخواهند؟ / حمایت از ایستادگی / روز معلم / سالروز جنایت بئرالعبد.
خطبه اول:
خداوند سبحانه و تعالى میفرماید: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی کتَابِ اللهِ یوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِک الدِّینُ الْقَیمُ فَلَا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکمْ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِکینَ کافَّةً کمَا یقَاتِلُونَکمْ کافَّةً وَاعْلَمُوا أَنّ اللهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ» صدق الله العظیم.
امروز اولین روز ماه رجب است و ماه رجب همان طور که در قرآن کریم آمده و آیه فوق نیز بدان اشاره است اولین ماه از ماههای حرام است.
ماههای حرام
منظور از ماههای حرام، ماههایی است که خداوند جنگیدن در آنها را حرام کرده است. از این رو آغاز جنگ در این ماه جایز نیست، حتی اگر توجیهپذیر و شرعی باشد(البته غیر از مواردی که از باب از دفاع از خود، جامعه، دین و میهن باشد که وضعیت ما در برابر دشمن اشغالگر صهیونیستی همین گونه است و ما در حالت دفاع مداوم قرار داریم).
قرآن کریم اشاره میدارد که حکم ماههای حرام مورد موافقت همه ادیان آسمانی است: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِی کتَابِ اللهِ یوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِک الدِّینُ الْقَیمُ»؛ یعنی این که بشریت در طول زمان به این حکم نیاز دارد. چون این ماهها برای جوامع، کشورها و ملتها فرصتی برای آرامش، دست کشیدن از خشونت و مهار تنشهای ناشی از اختلافات و درگیریهایی است که آرامش زندگی را به هم میریزند.
آن چه در این ماههای چهارگانه مورد توجه است، این است که سه تای آن متوالی هستند؛ مانند ذی القعده، ذی الحجه و محرم که ماههای پشت سر هم نامیده میشوند و بعد از پنج ماه نوبت به ماه رجب میرسد که تنها افتاده است. علما کوشیدهاند که درباره فلسفه ماههای حرام و فهم قرار گیری آنها در طول سال تفسیرهایی داشته باشند. برای پرداختن و نقد این دیدگاهها فرصت کافی وجود ندارد. ولی همین قدر کافی است که بدانیم این ماهها برگزیده خداوند هستند و از خداوند درباره کارهایی که انجام میدهد پرسش نمیشود. چون خداوند از میان آفریدههای خود برگزیدگانی دارد: از فرشتگان خود فرستادگانی دارد، از میان مردم پیامبران و امامانی دارد، از میان سخنان، ذکر خود را برگزیده است، از میان زمین مساجد را انتخاب کرده است، از میان ماهها نیز ماه رمضان و ماههای حرام را برگزیده، از میان روزها روز جمعه را گزینش کرده و از میان شبها شبهای قدر را برگزیده است و همین طور موارد دیگر.
عزیزان! در مورد همه این انتخابها باید تسلیم حکمت الهی باشیم. بعد از تسلیم باید آنها را صرفاً به خاطر این برگزیده خداوند هستند با باور کامل مورد تکریم و احترام قرار دهیم و نباید آن طور که در دوره جاهلیت پیش از اسلام رواج داشت، در آن تردید و تشکیک روا داریم.
فرصتی برای آرامش
خوب است اشاره کنیم که حکم ماههای حرام به زمان حضرت ابراهیم(ع) برمیگردد. ولی جاهلان اهداف این حکم الهی را تحریف کردند. چون به جنگ در ماههای حرام نیاز داشتند. از این رو برای دور زدن این تحریم در تقویم دست بردند. از این رو اگر میخواستند در ماه رجب دست به چپاول و غارت بزنند، جای آن را با ماه شوال عوض میکردند و شوال را جای ماه رجب قرار میدادند. آنها طبق خواستههای خود نامها را تغییر میدادند و این همان تأخیر است. در سوره بقره آمده است: «إِنَّمَا النَّسِیءُ زِیادَةٌ فِی الْکفْرِ یضَلُّ بِهِ الَّذِینَ کفَرُوا یحِلُّونَهُ عَامًا وَیحَرِّمُونَهُ عَامًا لِّیوَاطِئُواعِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللهُ فَیحِلُّوا مَا حَرَّمَ اللهُ زُینَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمَالِهِمْ وَاللهُ لَا یهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ».
این که خداوند متعال این کار را این قدر شدیداً محکوم کرده است، نشان میدهد که ماههای حرام از چه جایگاه مهمی در اسلام و دین به صورت عام برخوردار است. به ویژه این که همان طور که اشاره داشتیم همه ادیان آسمانی در این حکم توافق دارند. این که ماههایی بدون خشونت باشند، ماههایی امن باشند که در آنها انسانها به همدیگر تعرض ننمایند. در این ماه جنگ میان کشورها متوقف شود. درگیریها، جنگها و تجاوزات قبیلهای و خانوادگی و حتی شخصی در این ماهها متوقف شوند. حتی وارد شده است که قتل یا جرح خطایی در این ماهها دیهای مضاعف دارد. به طوری که در قتل خطایی دیه به اندازه یک سوم افزایش مییابد.
در این باره آمده است که پیامبر خدا یکی از یاران خود را به خاطر کشتن یکی از مشرکان در ماه رجب شدیداً نکوهش کرد. آن هم به رغم این که آن فرد صحابی باور داشت که ماه رجب آغاز نشده است. ولی پیامبر خدا به او فرمود: «من به جنگیدن در ماههای حرام به شما دستور ندادهام.»
ماه رحمت و برکت
عزیزان! در راستای این تشریع، میبینیم که خداوند رحمت و برکت خود را بر بندگان خود ریزان کرده است؛ بنابراین بعد از این که خداوند از مردم میخواهد که آرام باشند، خودشان را کنترل نمایند و جنگها و تعدیها را متوقف نمایند، در مقابل به آنان میفرماید که رحمت و لطف خود را چند برابر بر شما نازل میگردانم.
هرگاه ماه رجب فرامیرسید، پیامبر خدا مسلمانان را جمع میکرد و برایشان سخنرانی مینمود. ابتدا حمد و ثنای الهی را به جای میآورد و سپس بر پیامبران پیشین درود میفرستاد. سپس میفرمود که ای مسلمانان ماه بزرگی به شما روی کرده است. این ماه، ماه ریزش است. ماهی است که رحمت خود را بر بندگانش میریزد. مگر آنهایی که مشرکاند یا بدعتی در اسلام پدید آوردهاند.
ریزش رحمت با نزول برکات، قبولی اعمال و استجابت دعا همراه است. از این رو مؤمنان باید بکوشند که از این ماه بهره وافی و کافی ببرند. در حدیث آمده است: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى نَصَبَ فِی السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَکاً یقَالُ لَهُ الدَّاعِی فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ ینَادِی ذَلِک الْمَلَک کلَّ لَیلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاکرِینَ طُوبَى لِلطَّائِعِینَ؛ خدای متعال مَلَکی را در آسمان هفتم قرار داده است که به آن مَلَک، داعی(عوت کننده) گفته می¬شود. پس وقتی که ماه رجب میرسد آن فرشته هر شب تا صبح فریاد میزند: خوشا به حال ذاکرین خدا! خوشا به حال گردن گزاران به بندگی خدا!».
وقتی ماه رجب میشد، پیامبر خدا میفرمود: «اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ؛ خدایا براى ما در ماه رجب و شعبان برکت قرار ده و ما را به ماه رمضان برسان و بر روزه رمضان و بیدارى شب و نگهدارى زبان و فروبستن چشم کمک فرما.»
یکی از اصحاب امام صادق(ع) نقل میکند: «در اواخر ماه رجب که چند روزى از آن مانده بود به خدمت امام صادق علیه السّلام رفتم، چون نظر مبارک آن حضرت بر من افتاد، فرمود: آیا در این ماه روزه گرفتهای؟ گفتم: نه به خدا اى پسر رسول خدا، فرمود: آن قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را جز خدا کسى نمیداند، به یقین این ماهى است که خدا آن را بر ماههاى دیگر فضیلت داده و احترام آن را عظیم نموده و گرامى داشتن روزهداران این ماه را بر خود واجب کرده! گفتم: یابن رسول اللّه، اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بخشى از ثواب روزهداران آن نائل میشوم؟ فرمود: اى سالم هر که یک روز از آخر این ماه را روزه بدارد، خدا او را از سختى سکرات مرگ و از هراس پس از مرگ و از عذاب قبر ایمن میکند و هرکه دو روز آخر این ماه را روزه بدارد، به آسانى از صراط میگذرد و هرکه سه روز آخر این ماه را روزه بدارد از وحشت بزرگ روز قیامت و از سختیها و هولهای آن روز ایمن میشود و برات آزادى از آتش دوزخ را به او عطا میکنند. در هر صورت براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده و در روایت آمده: اگر کسى قدرت بر روزه ماه رجب را ندارد، هر روز این تسبیحات را صد بار بخواند تا ثواب روزه ماه رجب را دریابد: سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ، سُبْحَانَ مَنْ لا ینْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلّا لَهُ، سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَکرَمِ، سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ؛ منزّه است خداى بزرگ، منزّه است آن که تسبیح جز براى او سزاوار نیست، منزّه است خداى عزیزتر و گرامیتر، منزّه است آن که جامه عزّت در پوشید که تنها او براى آن جامه شایسته است.»
کارگاه آموزشی
عزیزان! امروز که در آستانه ورود به این ماه مبارک ماه رجب الاصب هستیم، به صورت فردی، خانوادگی و گروهی شدیداً نیاز داریم، در چارچوب این برنامه آرامسازی که شعار آن عدم خشونت خانوادگی، اجتماعی و قبیلهای است، در یک محله، یک خیابان و یک کشور که این ماه به صورت یک کارگاه آموزشی واقعی درآید و همه کینهها در آن نابود شوند و واکنشها به سردی گرایند.
ما در وضعیتی قرار داریم که به خاطر حق تقدم در مرور، انتقامگیری به خاطر اختلاف در تقسیم ارث در یک خانواده یا مشکلات زناشویی و تجاری و مالی، رفتارهای تعدی جویانه و کشیدن سلاح یا قتل خیلی آسان شده است و انسان به خاطر غلبه واکنش یا فوران خشم خیلی راحت خون میریزد.
ولی این ماه، ماه رجب است. ماهی که در آن باید رفتارهای تعدی جویانه در میان مردم را مهار کنیم تا به آرامش درونی و امنیت و اعتماد اجتماعی برسیم و به خودمان ستم نکنیم که خداوند متعال فرموده است: «فَلَا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکمْ». آمده است که ظلم در ماههای حرام بدتر از ظلم در ماههای دیگر است. اگر چه ظلم و ستم در هر حالی گناهی بزرگ است ولی این خداوند است که آن چه از امر خود را که بخواهد بزرگ و مهم مینماید.
ما امروز به این ماه نیاز داریم تا کارگاه معنوی و ایمانی خود را آغاز کنیم. باید بخشی از وقت خود را به عبادت، دعا، ذکر، قرائت قرآن، صدقه و روزهداری اختصاص دهیم. کارگاهی که بهترین راه برای صیانت از رابطه ما با خداوند، احساس بندگی، احساس مسئولیت در برابر خداوند، زندگی و زمینی که ما جانشینان خداوند در آن هستیم، است.
باید به مانند پیامبر خدا دعا کنیم که وقتی ماه رجب میشد، میفرمود: «اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَینَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ وَ الْعَافِیةِ الْمُجَلَّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ [وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ] وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلاةِ وَ الصِّیامِ وَ الْقِیامِ وَ تِلاوَةِ الْقُرْآنِ اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّى ینْقَضِی عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا؛ خدایا این ماه را بر ما نو کن به ایمنى و ایمان و سلامت و اسلام و عافیت بزرگ و دفاع در برابر بیماری ها و یارى بر نماز و روزه و شب زنده دارى و تلاوت قرآن. خدایا ما را براى ماه رمضان سالم گردان و ماه رمضان را از ما سالم دریافت کن و ما را در آن تا از ما بگذرد به سلامت دار درحالی که از گناهان ما درگذشته و ما را مورد آمرزش و رحمت خویش قرار داده باشى.» به رحمتت ای مهربانترین مهربانان.
خطبه دوم:
بسم الله الرحمن الرحیم
ای بندگان خدا! شما و خودم را به همان چیزی توصیه مینمایم که امام باقر(ع) پنجمین امام اهل بیت(ع) بدان وصیت کرده است که امروز روز میلاد شریف ایشان است. فرمود: «إِنَّمَا اَلدُّنْیا سُوقٌ مِنَ اَلْأَسْوَاقِ مِنْهَا خَرَجَ قَوْمٌ بِمَا ینْفَعُهُمْ وَ مِنْهَا خَرَجُوا بِمَا یضُرُّهُمْ وَ کمْ مِنْ قَوْمٍ قَدْ ضَرَّهُمْ بِمِثْلِ اَلَّذِی أَصْبَحْنَا فِیهِ حَتَّى أَتَاهُمُ اَلْمَوْتُ فَاسْتَوْعَبُوا فَخَرَجُوا مِنَ اَلدُّنْیا مَلُومِینَ لِمَا لَمْ یأْخُذُوا لِمَا أَحَبُّوا مِنَ اَلْآخِرَةِ عُدَّةً وَ لاَ مِمَّا کرِهُوا جُنَّةً قَسَمَ مَا جَمَعُوا مَنْ لاَ یحْمَدُهُمْ وَ صَارُوا إِلَى مَنْ لاَ یعْذِرُهُمْ فَنَحْنُ وَ اَللَّهِ مَحْقُوقُونَ أَنْ نَنْظُرَ إِلَى تِلْک اَلْأَعْمَالِ اَلَّتِی کنَّا نَغْبِطُهُمْ بِهَا فَنُوَافِقَهُمْ فِیهَا وَ نَنْظُرَ إِلَى تِلْک اَلْأَعْمَالِ اَلَّتِی کنَّا نَتَخَوَّفُ عَلَیهِمْ مِنْهَا فَنَکفَّ عَنْهَا فَاتَّقِ اَللَّهَ وَ اِجْعَلْ فِی قَلْبِک اِثْنَتَینِ تَنْظُرِ اَلَّذِی تُحِبُّ أَنْ یکونَ مَعَک إِذَا قَدِمْتَ عَلَى رَبِّک فَقَدِّمْهُ بَینَ یدَیک وَ تَنْظُرِ اَلَّذِی تَکرَهُهُ أَنْ یکونَ مَعَک إِذَا قَدِمْتَ عَلَى رَبِّک فَابْتَغِ فِیهِ اَلْبَدَلَ؛ به راستی که دنیا بازاری از بازارها است گروهی از این بازار بیرون شدند و متاعی سودمند تهیه کرده بودند و گروهی دیگر متاع زیان بخش. چه بسا مردمی که از کارهای روزمره ما زیانها دیدند تا مرگشان فرا رسید و ریشه کن شدند و سر افکنده از دنیا بیرون رفتند؛ زیرا نه برای آنچه از آخرت دوست داشتند تهیهای دیدند و نه از آنچه ناخوشش داشتند سپری ساختند. ثروتی را که اندوختند وارث حقنشناس به قسمت برد و اینان خود به پیشگاه کسی حاضر شدند که عذرشان را نخواهد پذیرفت. پس به خداوند سوگند که بر ما همین شایسته است که در اعمال رشک آور آنان موافقت نماییم و در کرداری که از آن بر آنان میترسیم خودداری کنیم. تو ای عمر! تقوا را پیشه کن و دو چیز به خاطرت بسپار: نیکو بنگر، آنچه را که دوست داری به هنگام حضور در محضر پروردگار به همراه داشته باشی از پیش بفرست و درست نگاه کن آنچه را که ناخوش داری در آن محضر با تو باشد عوضش را تهیه کن.»
امام باقر(ع) با این توصیه میخواهد سیمای واقعی زندگی دنیا را برای ما روشن نماید. چون به هر حال باید این زندگی را ترک گوییم. از این رو باید آگاهتر و مسئولیتپذیرتر باشیم و در برابر چالشها توانمندتر باشیم.
فساد با پوشش طایفهای
از لبنان آغاز میکنیم که موضعگیریهای مراکز رسانهای، سیاسی و دینی نشان داد که اصلاحات و مبارزه با فساد در این کشور چه اندازه دشوار است. این موضعگیریها علامتهای سؤالی را درباره ابزارهای تصرف در اموال عمومی مطرح کرد تا این قضیه از هدف اصلی خود خارج شود و جنبه طایفهای، مذهبی و سیاسی به خود بگیرد که اصلاً مد نظر نبوده است و فضای داخلی کشور دوباره دچار تنش شود که هیچ کس خواهان بازگشت به آن نیست.
در این قضیه امیدواریم که سلاح طایفهای و مذهبی بلند نشود یا دستهبندیهای سیاسی احیا نگردد. چون لبنانیها خطر دست بردن به این سلاح و آثار فاجعهبار آن را برای لبنان و منطقه آزمودهاند و این قضیه باید در چارچوب قضایی و قانونی خود باقی بماند.
با توجه به واقعهای که روی داده است، میخواهیم تلاش برای مبارزه با فساد متوقف نشود. فسادی که باید ریشه کن شود. در این زمینه نمیگوییم و نباید هم بگوییم که خداوند گذشتهها را بیامرزد و به خاطر پرهیز از حساسیتزایی باید همه پروندههای گذشته را ببندیم. ما موافق هستیم که برای مجازات کسانی که دستی در فساد داشتند باید این پروندهها باز شوند. چون باز کردن پروندههای گذشته و مجازات متصدیان فساد جلوی بروز فساد در حال و آینده را میگیرد؛ زیرا اگر بهانهها و دستاویزهای گذشته را از بین ببریم، بهانههای حال و آینده را نیز از بین خواهیم برد.
آری! آن چه در این کشور ما بدان فرامیخوانیم همچنان اسیر تندبادهای حساسیتهای طایفهای، مذهبی و دستهبندیهای سیاسی شدید است. از این رو بار دیگر درخواست هفته گذشته خود را تکرار میکنیم که در طرح این پروندهها باید روش حکیمانهای را در پیش گرفت. از این رو در قضیه مبارزه با فساد یا کسانی که میخواهند با فساد مبارزه کنند، بار دیگر تأکید میکنیم که باید روش حکیمانه را در نظر داشته باشند. نباید مبارزه با فساد را به یک مورد منحصر کنند. نمیشود در یک جا با فساد مبارزه کنیم و در جای دیگر غافل شویم. در استنادها و اعلام نظرها باید نهایت دقت را به خرج داد و از تحریکات رسانهای پرهیز کرد.
به همه عرض میکنیم که اگر فرد یا شخصیتی از یک طایفه متهم شد، نباید چنین تصور شود که کل یک طایفه و مذهب محکوم شده است. اگر محاسنی دارد نباید نادیده انگاشته شود. بلکه محکومیت باید در همان دایره معین خود باقی بماند.
ما از همه جریانهای سیاسی که به لبنانیها وعده دادند امین مصالح، مقدرات و اموال مردم خواهند بود، میخواهیم که از فرد فاسد حمایت نکنند و به فساد رضایت ندهند. آنها باید به وعدههای خود عمل کنند. نباید شعارهایشان فقط برای مصارف مردمی باشد.
هیئتها چه میخواهند؟
هیئتهای متعدد خارجی با اهداف گوناگون این روزها از لبنان دیدار دارند. درعین حال که از توجه خارجیها برای پشتیبانی از روند سازندگی و رشد اقتصادی لبنان و تشویق همگان به گام نهان در مسیر اصلاحات واقعی استقبال میکنیم، از لبنانیها میخواهیم نسبت به صداهای تفرقهافکن هوشیار باشند. آنها میخواهند لبنانیها را به جان همدیگر بیندازند و گروهی را علیه گروه دیگر تحریک کنند. تجربههای گذشته نشان میدهند که بازیهای سیاسی دوگانه برخی دولتهای غربی چه بلاهایی را سر این کشور آوردند.
بار دیگر برای لبنانیها تأکید میکنیم که بدانند اینان به دنبال منافع این کشور نیستند و میخواهند از لبنانیها به عنوان ابزارهایی برای تحقق اهداف خود استفاده کنند. هر چند که به ضرر خود لبنانیها باشد؛ اما لبنانیها باید از تجارب گذشته آموخته باشند که مصلحت آنها در حفظ وحدت ملی است و آن چه که اسباب رشد و تعالی کشور را فراهم میکند، تفاهم، رسیدن به راه حل و توافق روی حفظ حقوق همه طوایف کشور است. چون بدون دولت انسان و دولت شهروندی آیندهای برای این کشور وجود نخواهد داشت.
حمایت از ایستادگی
باید از موضعگیری پارلمان عربی که عادیسازی رابطه با دشمن صهیونیستی را رد کرد و به حقوق مردم فلسطین خصوصاً قدس شریف اعلام وفاداری نمود، تقدیر و تشکر کنیم. به ویژه باید از نائب رئیس پارلمان تقدیر کنیم که اظهار نظر او را بیانگر عزم و اراده ملل عربی برای حمایت از مردم فلسطین در مبارزه با اشغال، اصرار بر ایستادگی در برابر انواع همگرایی و عادیسازی رابطه با دشمن و بستن راه نفوذ دشمن به درون جامعه عربی و فلسطینی میدانیم.
روز معلم
روز معلم را به همه معلمان عزیز تبریک و تهنیت عرض میکنیم و میخواهیم که این گروه اساسی جامعه همیشه مورد تقدیر باشند. چون به واسطه آنها خردها ساخته میشوند و اسباب سازندگی و رشد کشور فراهم میگردد.
سالروز جنایت بئرالعبد
در پایان باید به سالروز جنایت بئرالعبد با همه دردها و رنجهایش بپردازیم. هدف از این جنایت از بین بردن شخصیتی بود که اسلام با همه اصالت، بالندگی و بازاندیشی در وجودش جای داشت. مقاومت با همه حرکت، تلاش و جهادش را درک کرده بود. چون او چشم، خرد و راهنمای مقاومت بود. او دغدغههای مردم این کشور را داشت و در این راه هر چه را در توان داشت به کار بست. خواست خداوند این بود که او بماند تا راه، مبارزه و تلاش خود را ادامه دهد و حتی بعد از این که از دیده های ما پنهان گشت، باز هم در خرد، قلب و باور این مردم ریشه بدواند.
در این روز از خداوند سبحان میخواهیم کسانی را که در این حادثه جان خود را از دست دادند، با رحمت واسعهاش در برگیرد و به کسانی که هنوز از زخمهای ناشی از این فاجعه رنج میبرند، صبر و اجر جزیل عنایت فرماید.