«نگهبانان» چه كسانى هستند و قرآن كريم دراين باره چه نظرى دارد؟

«نگهبانان» چه كسانى هستند و قرآن كريم دراين باره چه نظرى دارد؟

اگر به آياتى از قرآن مجيد مراجعه كنيم، كه درباره ى «نگهبانان» سخن مى گويند، مى بينيم كه خداى متعال مى فرمايد: ( و يرسل عليكم حفظةً حتى اذا جاء احدكم الموت توقته رسلنا و هم لا يفرطون )(انعام/61) «و نگهبانانى بر شما مى فرستد، تا هنگامى كه مرگ يكى از شما فرا رسد، فرشتگان ما جانش را بستانند; در حالى كه كوتاهى نمى كنند.» سؤال اين است: آيا آنان بر اعمال مراقب انسان هستند; يعنى كسانى هستند كه خداوند در اين آيات شريفه به آنان اشاره كرده است: ( و إن عليكم لحافظين * كراماً كاتبين * يعلمون ما تفعلون )(انفطار/10-12)«و قطعاً بر شما نگهبانانى ] گماشته شده [اند * ] فرشتگان [بزرگوارى كه نويسندگان ] اعمال شما [هستند * آنچه را مى كنيد، مى دانند.»؟ و يا «حفظة»، كسانى هستند كه حمايت از انسان را در برابر خطرها، آفات و مصايبى كه زندگى او را تهديد مى كنند و يا موجبات ابتلاى او را به امراض و بلايا فراهم مى كنند، به عهده دارند و آنان به امر الهى از راه هاى پنهان و با ابزارهاى غيبى از انسان محافظت مى كنند؟

اگر با آيه ى شريفه ( حتى إذا جاء احدكم الموت توفّته رسلنا )به موضوع بنگريم، شايد وجه دوم به سياق نزديك تر باشد. ظاهر آيه ى شريفه حاكى از اين موضوع است كه اين فرشتگان تا زمانى از انسان نگاهبانى مى كنند كه مرگ او فرا نرسيده باشد; اما وقتى اجل او فرا رسيد نوبت به فرشتگان مرگ مى رسد كه او را قبض روح كنند. والله العالم.

اما نسبت وفات به فرشتگان مانند نسبت آن به «مَلَكُ الموت» است; همان طور كه در سخن الهى آمده است: ( قل يتوفيكم ملك الموت الذى وكِّل بكم )(سجده/11) «بگو: «فرشته ى مرگى كه بر شما گمارده شده، جانتان را مى ستاند...»» و اين به جهت جنبه ى ابزارى براى وفات است; چون اينان متولى اجراى وظيفه با ابزارهايى ويژه هستند كه خداوند در اختيار آن ها قرار داده است; ولى آن گونه كه خداوند مى فرمايد: ( الله يتوفى الانفس حين موتها والتى لم تَمُت فى منامها )(زمر/42) «خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمام باز مى ستاند، و ] نيز [ روحى را كه در ] هنگام [ خوابش نمرده است ] قبض مى كند [»، حقيقت مسئله وفات را خداوند متعال ارتباط دارد; زيرا تنها اوست كه بر اين كار توانايى دارد و اين كار براى او مقدّر مى باشد.

اما منظور از اين سخن الهى كه فرموده است: ( و هم لايفرطون )(انعام/61) اين است كه آنان در اجراى وظيفه اى كه به عهده ى آنها گذاشته شده است سهل انگارى نمى كنند; زيرا خداوند در آيه ى ديگر فرموده است: ( و يفعلون ما يؤمرون )(نحل/50) «و آن چه را مأمورند انجام مى دهند.» و ممكن است كه آنان دستياران ملك الموت باشند كه مأمور قبض روح است، كه نسبت وفات به او با نسبت وفات فرشتگان مشترك شده است.