* صرف چنين كارى حرام نيست، به ويژه اگر نماد برخى معانى عرفانى باشد، اما در جايى كه سبب تشويق و ترغيب ديگران به شراب باشد و مدح حرام و منكر به حساب آيد، حرام است. در هر حال اسلام چنين روشى را حتى به عنوان سخنى رمزى نمى پذيرد. زيرا هنگامى كه خدا چيزى را به سبب وجود مفاسد نهفته در آن حرام كرد، از انسان ها مى خواهد تا به هر شيوه اى از آن دورى گزينند و يكديگر را از آن برحذر دارند. طبعاً يادكرد آن در شعر و نثر به عنوان چيزى دوست داشتنى و دلپذير، از نظر اسلام كه مى خواهد انسان مسلمان همان را دوست بدارد كه خدا دوست دارد و همان را دشمن بدارد كه خدا دشمن دارد، مردود و محكوم است.

اديب مؤمن بايد به اين نكته توجه داشته باشد و تلاش كند تا ساحت شعر و نثر خويش را از وجود شراب - به طور صريح و يا رمزى - پاك نگه دارد. زيرا شيوه بيانى انسان مؤمن بايد با مسير ايمانى اش هماهنگ باشد. در عين حال چنان كه گفتيم يادكرد شراب در معانى عرفانى اش بى اشكال است.